Kunstforum Wien zaprasza na wyjątkową wystawę Paula Gauguina – pierwszą od 1960 roku tak dużą prezentację jego twórczości w Austrii. Ukazuje wielowymiarową osobowość tego artysty, który nieustannie poszukiwał nowych form wyrazu i zrewolucjonizował podejście do sztuki.
Początek Nowego Roku to idealny moment, by zanurzyć się w świecie sztuki! Do 19 stycznia w Kunstforum Wien trwa wyjątkowa wystawa Paula Gauguina – największa od 1960 roku prezentacja jego dzieł w Austrii. Jakie tajemnice kryje sztuka tego genialnego rewolucjonisty? Odpowiedzi znajdziecie w relacji Ewy Steinhardt, która odwiedziła wystawę specjalnie dla Was. Odkryjcie fascynujący świat artysty, który wciąż inspiruje i zaskakuje.
Ekspozycja w Kunstforum śledzi drogę artystyczną Paula Gauguina (1848–1903) od początków jako postimpresjonisty, aż po jego przełomową rolę jako jednego z ojców modernizmu. Na wystawie zaprezentowanych zostanie 80 dzieł wypożyczonych z prestiżowych międzynarodowych muzeów i prywatnych kolekcji. Zwiedzający będą mogli podziwiać pełne spektrum twórczości Gauguina, w tym obrazy, grafiki i rzeźby, które świadczą o jego niezwykłym talencie i innowacyjnym podejściu do sztuki.
Potomek znanej rodziny
Paul Gauguin, urodzony 7 czerwca 1848 roku w Paryżu, pochodził z wykształconej rodziny o wielokulturowych korzeniach. Jego ojciec, Clovis Gauguin, był dziennikarzem pracującym dla radykalnego pisma „Le National”. Jego babka, Flora Tristan, była znaną francuską pisarką i działaczką socjalistyczną, pochodzącą z arystokratycznego rodu Moscoso w Hiszpanii. Dzięki powiązaniom rodziny Tristanów z Peru, Gauguin w dzieciństwie spędził kilka lat w tym kraju, co miało wpływ na jego późniejsze zainteresowanie egzotyką.
Po zamachu stanu Napoleona III rodzina Gauguinów wyemigrowała do Peru. Niestety, wkrótce zmarł ojciec Paula, a opiekę nad matką i jej dziećmi przejęli bogaci krewni. Pobyt w Peru był dla młodego Paula okresem stabilizacji i dostatku. Po kilku latach rodzina wróciła do Paryża, gdzie Paul uczęszczał do elitarnych szkół, m.in. Lycée Jeanne d’Arc. Nie znalazł tam jednak satysfakcji i jako nastolatek rozpoczął służbę w marynarce.
Po opuszczeniu marynarki Gauguin próbował sił w handlu i pracy na giełdzie. W 1873 roku ożenił się z Dunką, Mette Sophie Gad, z którą miał pięcioro dzieci. Rodzina przeniosła się do Kopenhagi, jednak małżeństwo nie było udane, a trudności zawodowe oraz konflikty z teściami pogłębiły kryzys. Gauguin porzucił życie rodzinne, co stało się jednym z przykładów tzw. syndromu Gauguina — pojęcia opisującego radykalne zmiany w życiu i poszukiwanie nowych celów.
W 1886 roku artysta przeniósł się do Bretanii, gdzie przyłączył się do kolonii artystycznej w Pont-Aven. Szybko stał się jej liderem, a jego twórczość, pełna intensywnych barw i uproszczonych form, inspirowała młodych artystów. Wkrótce rozpoczął kolejne podróże: odwiedził Panamę i Martynikę, gdzie powstały obrazy ukazujące tropikalne krajobrazy i życie tamtejszych mieszkańców. Niestety, malaria zmusiła go do powrotu do Francji.
Znaczącym epizodem w jego życiu była znajomość z Vincentem van Goghiem. Ich burzliwe relacje zakończyły się dramatycznie, gdy Van Gogh zagroził Gauguinowi brzytwą, a następnie obciął sobie część ucha. Po tym incydencie drogi obu artystów rozeszły się, choć kontynuowali korespondencję.
W 1891 roku Gauguin wyjechał na Tahiti, szukając inspiracji w egzotycznym otoczeniu. Jego życie na wyspie, choć twórcze, było pełne kontrowersji — artysta krytykował władze kolonialne, wchodził w związki z nieletnimi kobietami i prowadził życie, które zrażało do niego sponsorów. Zmarł na atak serca 8 maja 1903 roku.
Tahiti – wyspa malarza
Wystawa w Kunstforum prezentuje nie tylko obrazy Paula Gauguina, ale także jego grafiki. Malarz zasłynął przede wszystkim z pełnych koloru dzieł, przedstawiających mieszkanki wyspy Tahiti oraz sceny inspirowane życiem lokalnej ludności. Współcześnie jego postać budzi kontrowersje – zarówno ze względu na kontakty z małoletnimi dziewczynami, jak i ekscentryczny styl życia. Kunstforum pomija jednak ten aspekt biografii artysty, skupiając się na analizie jego twórczości, tęsknocie za egzotyką oraz wyjątkowym warsztacie. Galeria stara się zrozumieć Gauguina jako twórcę, podkreślając jego wpływ na rozwój sztuki, zamiast osądzać jego moralność.
Tahitański okres w twórczości Gauguina odegrał kluczową rolę w ukształtowaniu jego stylu. Inspirowany kulturą Polinezji, artysta stworzył wiele dzieł przedstawiających życie, wierzenia i codzienność mieszkańców wyspy. Jego modelkami były lokalne kobiety, z którymi często łączyły go bliskie relacje. Zafascynowany tropikalnym otoczeniem, Gauguin rozwinął charakterystyczny styl pełen intensywnych kolorów, prostoty formy i monumentalnego wyrazu. W tym okresie powstały jego najsłynniejsze obrazy, takie jak: „Skąd przychodzimy? Kim jesteśmy? Dokąd zmierzamy?”, „Czerwony pies”, „Zazdrość”, czy „Kiedy wyjdziesz za mąż?”. Ten ostatni, w 2015 roku sprzedany za 300 milionów dolarów, należy do najdroższych dzieł w historii sztuki.
Tahitański styl Gauguina wyróżnia się żywą kolorystyką, egzotycznym charakterem i uproszczoną formą, co nadaje jego pracom niepowtarzalny wyraz. Tropikalny krajobraz, ludzkie postaci, zwierzęta oraz elementy symboliczne odzwierciedlają fascynację artysty kulturą wysp. Jednocześnie Gauguin idealizował tę rzeczywistość, uciekając od zachodnich norm i wartości. Jego obrazy, takie jak „Tahitańskie kobiety na plaży”, obecnie znajdujące się w Musée d’Orsay w Paryżu, stanowią ważny wkład w rozwój sztuki postimpresjonistycznej.
Lata spędzone na Tahiti były dla Gauguina czasem przemiany – z artysty poszukującego przekształcił się w dojrzałego twórcę, którego dzieła do dziś inspirują miłośników sztuki na całym świecie.
Samouk, który wyznaczał trendy sztuki współczesnej
Zaskakujący i nieoczekiwany – tak jak tytuł wystawy Unexpected – był również Paul Gauguin. Choć w dużej mierze był samoukiem, jego twórczość zrewolucjonizowała sztukę XIX wieku. W latach 70. XIX wieku Gauguin uczył się od francuskich malarzy, takich jak Camille Pissarro i Armand Guillaumin, ale nigdy nie zdobył formalnego wykształcenia artystycznego. Dzięki samodzielnym eksperymentom z kolorem i formą artysta wypracował nowatorski styl, który wyróżniał go na tle współczesnych i zapewnił mu miejsce w czołówce postimpresjonistów.
Jednym z kluczowych osiągnięć Gauguina było rozwinięcie syntetyzmu – podejścia zakładającego odejście od realistycznego malowania z natury na rzecz uproszczenia formy, deformacji, braku perspektywy i światłocienia. Jego sztuka skupiała się na symbolicznym przekazie, co stanowiło całkowite novum w malarstwie olejnym XIX wieku. Styl ten zainspirował grupę Les Nabis, która uczyniła go fundamentem swojego manifestu artystycznego. Gauguin przeszedł do historii jako malarz nastroju, archetypów i emocji, ale jego talent wykraczał daleko poza malarstwo – tworzył również rzeźby, grafiki oraz opanował japońską technikę wypalania kamionki. Pracował w drewnie i brązie, obalając akademickie kanony sztuki, które często tłamsiły emocje i fantazję na rzecz perfekcji technicznej.
Paul Gauguin świadomie przeciwstawiał się obowiązującym zasadom i szukał inspiracji w mistycyzmie oraz świecie intuicji, nie zaś rozumu. Jego sztuka była buntem wobec cywilizacji i pozytywistycznego podejścia do życia. Dzięki temu stał się jedną z najbardziej wpływowych postaci w rozwoju sztuki nowoczesnej. Jego podejście do koloru i formy inspirowało kolejne pokolenia artystów, takich jak fowiści i ekspresjoniści.
Silne znaczenie emocji w twórczości Gauguina doceniał Edgar Degas, z którym łączyła go trwała przyjaźń. To właśnie Degas namawiał dilerów sztuki do kupowania prac Gauguina, torując mu drogę do sukcesu. Dziś nie trzeba nikogo przekonywać, by sięgnąć po inspiracje płynące z dzieł tego niezwykłego artysty.
Zmierzmy się ze światem pełnym egzotyki i mistycyzmu w wiedeńskiej galerii Kunstforum!
Gauguin unexpected
3.10.2024- 19.01.2025
Kunstforum Wien
Freyung 8 1010 Wien
Ewa Steinhardt, Polonika nr 305
