Europa w Wiedniu - Ewa o Wiedniu

Kongres Wiedeński 1814-1815

Wystawa w wiedeńskim Dolnym Belwederze i Oranżerii zatytułowana „Europa w Wiedniu – Kongres Wiedeński 1814/15” prezentuje kongres, który miesiące trzymał w napięciu Europę, czyniąc z Wiednia centrum dyplomatyczne, kulturalne i towarzyskie. Całość wystawy jest opowieścią nie tylko o kongresie, ale o sztuce, muzyce, modzie, o małych i wielkich sprawach.

Wielka i mała polityka

W kongresie uczestniczyło 16 państw, a zwołano go w celu rewizji i zmian terytorialnych będących pokłosiem wojen napoleońskich. W europejskiej historii Kongres Wiedeński zalicza się do najbardziej znaczących wydarzeń politycznych. Zjazd dyplomacji państw Europy po upadku Napoleona miał uregulować międzynarodową sytuację i sprawy ustrojowe. Przyjęto zasady legitymizmu i równowagi sił między mocarstwami. Utworzono Związek Niemiec, połączono Holandię i Belgię w Królestwo Niderlandów, dużą część Saksonii włączono do Prus. W Polsce zlikwidowano Księstwo Warszawskie, utwierdzając Królestwo Polskie w unii z Rosją. Utworzono Wolne Miasto Kraków, do Prus włączono Wielkie Księstwo Poznańskie. Dziewięć miesięcy trwało tworzenie nowej Europy, 108 dyplomatów akredytowanych w Wiedniu całkowicie zażegnało panowanie Napoleona. Podczas Kongresu Wiedeńskiego kształtują się też małe salony polityczne ówczesnej bogatej elity. Salon staje się ważną instytucją umożliwiającą prowadzenie dyskusji w prywatnych ramach. Raz w tygodniu jeden z wielkich domów arystokratycznych miał dyżur i czekał na gości. Ale nie tylko polityka była tematem rozmów, uprawiano prywatny teatr i muzykę.

Darstellung der am 9. Oktober 1814 veranstalteten Redoute paré mit Einblick in die als Ballsaal adaptierte Winterreitschule in der Wiener Hofburg; Aquarell über Federzeichnung von Johann Nepomuk Hoechle

Sztuka kongresowa

Kongres odbywał się pod hasłem wielkiego święta wielu narodów, pokazywał międzynarodowe wpływy na wiele gatunków sztuki. Rozwija się malarstwo historyczne, rzeźba, portret, duże profity zbijają manufaktury porcelanowe (Augarten), które sprzedają znaczną liczbę pamiątek upamiętniających kongres. Epokowe wydarzenie Europy zmienia Wiedeń w wielką multikulturową stolicę. Polityka idzie w parze ze sztuką, muzyką, teatrem, i modą. Historycy twierdzą, że właśnie zabawa była podstawą wielu celnych postanowień kongresu. Przed Hofburgiem stało około 187 konnych dorożek, które w każdej chwili zawieźć miały gości na koncert, do teatru czy na bal. Dwór musiał przygotować też wiele komfortowych mieszkań dla uczestników kongresu.
Organizatorom kongresu bardzo zależało na pokazaniu przybyłym muzycznych delikatesów. Kapelmistrz dworu Antonio Salieri dostaje zlecenie utworzenia bogatego programu, który obejmował koncerty w tworzącym się wtedy Towarzystwie Przyjaciół Muzyki. W okresie wiedeńskich balów powstało wiele utworów pisanych na te okazje. Walce wiedeńskie są nierozłącznie związane z czasem kongresu. Duży wpływ na malarstwo w Wiedniu wywierają obcy malarze, którzy tworzą tzw. styl kongresowy, dzieła odznaczają się specyficznym odcieniem znanym w języku niemieckim jako „Kongress-Stich”. Ciekawym elementem wiedeńskich krajobrazów okresu 1814-1815 jest sytuowanie malowanych tematów w pobliżu znanych budowli Wiednia, jak kościół św. Karola, katedra, Hofburg czy Belweder. Ta konsekwencja artystyczna pomaga widzowi wnioskować, że rzecz się dzieje w Wiedniu.

Francja elegancja

Wiedeń około 1814 roku, trzecie co do wielkości miasto Europy, do czasu kongresu nie uchodził za modny ani szykowny. Zajęcie miasta przez wojska napoleońskie w latach 1805 i 1809, później bankructwo miasta w 1811 roku odbiło się finansach wiedeńczyków. Miasto nie potrafiło stworzyć własnych kanonów mody, łatwiej było korzystać z obcych nowinek. Wiedenki ubierają się według zagranicznych katalogów, żeby w południe pokazać się na spacerach w Augarten, przy Ringu, na Praterze czy Graben. Kobiety nosiły stroje w stylu empire, który to styl czerpie z dekoracyjności rzymskiej i egipskiej. Dominują biele i pastele. Suknie mają podwyższoną talię uwieńczoną kokardą. Kobiety noszą na ramionach kaszmirowe szale, które określają ich finansowy status. Głowy zdobią małe kapelusze. Sukienki są prowadzone w prostych liniach, ewentualnie lekko rozkloszowane. Wieczorem pokazuje się dekolt, najczęściej w kształcie litery V. Jest on ozdobiony koronkami, tiulem. Do sukienek nosi się małe torebki, gdyż kieszenie były mało efektowne. Ręce przykrywają rękawiczki, często bardzo długie.

Modę męską charakteryzowała skromna elegancja, drogie materiały, dopasowane formy. W dzień noszono frak albo habit. Kongresowy mężczyzna spaceruje z laseczką, w cylindrze z czarnego filcu. Kwitnie kuchnia kongresowa, wprowadzając wpływy obcych kuchni. Wystawie w Belwederze Dolnym towarzyszy druga wystawa – „Kongres i jego pojazdy” w Muzeum Wozowni Cesarskiej (Wagenburg). Na terenie Wiednia zachowanych zostało kilka takich pojazdów.
Wiedeń obchodzi w tym roku całą serię rocznic, od Ringstrasse poprzez Klimta, Uniwersytet Wiedeński i Mak Museum. Jednak 200 rocznica zakończenia Kongresu Wiedeńskiego dotyczy całej Europy.